Jaarbericht FIOD 2020, Opsporend Nederland samen sterk in de fraudebestrijding

In 2020 heeft de FIOD ruim 900 onderzoeken afgerond waarvan 319 op verzoek van het buitenland. Bij veel van onze onderzoeken springt de samenwerking eruit. Zeker in grote onderzoeken naar (facilitators van) fiscale of financieel-economische fraude, witwassen en corruptie wordt met meerdere partijen samengewerkt, nationaal én internationaal.

De ‘kracht van samen’ wordt bevestigd met de uitbreiding van het aantal combiteams; teams samengesteld met medewerkers vanuit diverse opsporingsdiensten en andere overheidsorganisaties. Het in 2020 opgerichte Multidisciplinaire Interventie Team (MIT) voor de aanpak van ondermijning, waar de FIOD en Belastingdienst deel van uitmaken, past in deze lijn.

Opsporing in tijden van corona

Het coronajaar 2020 was ook voor de FIOD een bijzonder jaar. Het virus leidde tot vertraging in de uitvoering van strafrechtelijke onderzoeken. Enkele maanden lang konden activiteiten zoals observaties, doorzoekingen en het verhoren van verdachten of getuigen enkel aangepast plaats vinden. Daarnaast hebben de rechtbanken als gevolg van corona enkele maanden de deuren gesloten, waardoor minder zittingscapaciteit beschikbaar was.

Los van deze beperkingen heeft de FIOD fraudesignalen als gevolg van het coronavirus opgepakt. Hoe triest ook, juist in deze periode maken criminelen misbruik van de situatie, onrust en het gebrek aan middelen. Dit heeft onder meer geleid tot strafrechtelijke onderzoeken naar oplichting met beschermingsmiddelen zoals mondkapjes, handel in vervalste gezondheidsverklaringen en misbruik van steunmaatregelen.

Enkele voorbeelden uit 2020

In april hield de FIOD twee mannen aan in een onderzoek naar oplichting bij de verkoop van 11 miljoen mondkapjes. De mannen zijn inmiddels veroordeeld tot jarenlange celstraffen.

Ook werd onderzoek gedaan naar gehackte Nederlandse websites waarop illegale coronamedicijnen werden aangeboden. Het ging om websites van ondernemers en particulieren. Zij ontvingen bericht van de FIOD dat hun website was gehackt en hoe zij die beter konden beveiligen.

Bestrijding van fiscale fraude, corruptie en cyberfraude

Fiscale delicten, corruptie, cyberfraude en witwassen gaan vaak hand in hand. Dat geldt ook voor de opsporing. In de bestrijding van fraude en georganiseerde criminaliteit kiest de FIOD de mogelijkheid voor de meest passende en effectieve aanpak. Hierbij staan effect en impact centraal.

Enkele voorbeelden uit 2020

In juli doorzocht de FIOD zes locaties in Zuid-Holland in een onderzoek naar niet-ambtelijke omkoping, verduistering, oplichting en valsheid in geschrift. Er werd beslag gelegd op onder meer contant geld, een manege en een vakantiehuis.

In september hield de FIOD drie verdachten aan en doorzocht zeven panden in een onderzoek naar een zogenoemde ‘bulletproof hoster’. Het bedrijf biedt serverruimte aan om anonieme internetdiensten voor haar klanten te faciliteren. Het vermoeden is dat het bedrijf jarenlang opzettelijk te weinig belasting heeft afgedragen.

In november hielden de politie en FIOD dertien verdachten aan in een onderzoek naar georganiseerde misdaad in de Rotterdamse haven. Ook werden verschillende woningen en bedrijfspanden in de regio Rotterdam doorzocht. De aangehouden verdachten worden verdacht van betrokkenheid bij de invoer en doorvoer van en handel in verdovende middelen. Het werd ondersteund door het Combiteam Havens, een nieuw samenwerkingsverband van politie, FIOD, Rijksrecherche en het Openbaar Ministerie.

Witwasbestrijding en publiek-private samenwerking (PPS)

De omvang van het witwassen in Nederland is groot en structureel. Wetenschappelijke onderzoekers ramen het jaarlijks op een 13 miljard euro. De in het nationale plan aanpak witwassen benoemde intensivering van de samenwerking met de banken is in 2020 van start gegaan. Onderdeel van deze intensivering is versterking van een gezamenlijke kennisdeling en een fenomeengerichte aanpak op concrete thema’s.

In 2020 is invulling gegeven aan deze fenomeengerichte aanpak met het project Trade Based Money Laundering (TBML): het gebruiken dan wel opzetten van handelsstructuren om crimineel geld wit te wassen. De kracht van Nederland als handelsland wordt hierbij misbruikt door criminelen. Begin 2020 is dit project, waarin overheid en banken op een nieuwe wijze zijn gaan samenwerken, gestart en is in een afrondende fase, met veelbelovende conclusies en producten. Daarnaast is het Expertplatform PPS gestart.

Enkele voorbeelden uit 2020

In september 2020 doorzocht de FIOD twee woningen, drie bedrijfspanden en een opslagbox in een witwasonderzoek. Het onderzoek richt zich op twee verdachten, die grote contante bedragen hebben gestort en omgewisseld bij banken en casino's. Het bedrag loopt in de miljoenen.

In oktober 2020 hielden de politie en de FIOD enkele facilitators aan voor het witwassen van miljoenen aan drugsgeld. In een internationaal onderzoek werden vier mannen en een vrouw aangehouden. Er is beslag gelegd op onroerend goed en bankrekeningen in binnen- en buitenland. Met hulp van buitenlandse autoriteiten, de Belastingdienst, Defensie en de Douane zijn op negentien locaties in Nederland, België, Duitsland en Frankrijk doorzoekingen uitgevoerd.

Internationale samenwerking J5

De internationale samenwerking Joint Chiefs of Global Tax Enforcement (J5) met opsporingsdiensten uit Australië, Canada, het Verenigd Koninkrijk (VK) en de Verenigde Staten (VS) is in 2020 voortgezet. De gezamenlijke strijd tegen fiscale criminaliteit en witwassen heeft geleid tot operationele acties.

Internationale actiedag 2020

In januari 2020 was de eerste internationale actiedag in J5-verband. Deze wereldwijd gecoördineerde dag in Australië, Canada, het VK, de VS en Nederland was bedoeld om een einde te maken aan het vermoedelijke faciliteren van offshore belastingontduiking. Een internationale financiële instelling wordt verdacht van het faciliteren van klanten over de hele wereld met belastingontduiking en witwassen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een geraffineerd systeem van rekeningen. De verwachting is dat deze operatie in alle landen tot verder strafrechtelijk en bestuurlijk optreden leidt.

Verwachting voor 2021

De FIOD blijft zich onverminderd richten op het bestrijden van fiscale en financieel-economische fraude. De FIOD richt zich daarbij op de bestrijding van de bedenkers en facilitators van deze fraude. Ook corona zal in 2021 niet direct weg zijn en daarmee ook mogelijk misbruik van steunmaatregelen en andere coronagerelateerde fraude.

We zien dat crimineel geld wordt gebruikt om het criminele systeem sterker te maken. Geld wordt ingezet als wapen: criminele netwerken worden kleine multinationals, investeren in voor hen belangrijke logistieke netwerken, kopen mensen om en laten zich bijstaan door knappe koppen die complexe fiscale- en bedrijfsstructuren opzetten. Onze maatschappij wordt hierdoor ondermijnd. Het antwoord is een multidisciplinaire aanpak, waar overheid, burgers, bedrijven en wetenschap (inter)nationaal samenwerken.

PPS Samenwerking/witwassen

Komend jaar wordt vanuit de FIOD verder ingezet op de samenwerking met private partijen. Bij de witwasbestrijding blijft het nationaal plan van aanpak witwassen leidend. De samenwerking in FEC-verband met de banken is daarbij van groot belang. Ook op andere fraudethema’s zoals corruptie wordt de samenwerking verder versterkt met publieke en private organisatie, onder meer met de beroepsvereniging van accountants.

Ondermijning en het MIT

Na een focus in 2020 op de inhoudelijke vormgeving van het MIT is de uitdaging om 2021 te komen tot operationeel team. Met daarin een versterkte kennis- en intelligencepositie en operationele activiteiten en resultaten in de multidisciplinaire aanpak. Een mix van bewustwording, weerbaarheid, toezicht en strafrechtelijke aanpak. De FIOD levert hieraan een stevige bijdrage.

Internationale samenwerking

De internationale samenwerking in J5-verband wordt verder geoperationaliseerd. Daarnaast werken we aan verdere samenwerking binnen FCInet (Financial Criminal Investigations Network), waarbinnen opsporingsdiensten de mogelijkheid krijgen op anonieme en juridisch geborgde basis fiscale of opsporingsgegevens van landen naast elkaar te leggen.

Voor informatie: Adriaan Ros, 06-1830 4204