De Vastgoedfraude

Publicatiedatum 30-09-2025, 7:56

De Klimop-zaak, ook wel bekend als de Vastgoedfraude, is niet alleen één van de grootste zaken in de geschiedenis van de FIOD. De aanpak in deze zaak was ook een keerpunt in de manier waarop opsporingsonderzoeken daarna werden uitgevoerd. De drie officieren in deze zaak, Robert Hein Broekhuijsen, Daniëlle Goudriaan en Thomas Bosch, blikken terug.

Robert Hein was de leidende officier in deze zaak: ‘Toen ik de Klimop-zaak kreeg in 2006, was ik net anderhalf jaar aan het werk bij het Openbaar Ministerie. Het Functioneel Parket was net begonnen, was heel klein en had niet veel capaciteit. Michiel Zwinkels had als officier al het Philips-pensioenfondsgedeelte toegewezen gekregen en ik het Bouwfonds-gedeelte. We hebben toen besloten om de zaken samen te voegen en het samen te doen. Toen Michiel besloot om weer terug te gaan naar het Landelijk Parket, is Daniëlle gekomen. Later kwam Thomas Bosch als derde officier op deze zaak. Thomas: ‘Het was vanaf het begin een achtbaan. Met Daniëlle als strafvorderlijk geweten, Robert Hein voor de strategische visie en de civiele inbreng en ik voor de fiscale expertise.’

Niet zo erg

Robert Hein: ‘Toen ik bij het OM begon, zei iedereen: “Hoe kun je nou bij het OM gaan werken? Daar worden alle zaken verloren.” Daniëlle: ‘Verder was in die tijd fraude in de maatschappelijke perceptie niet zo erg. De verdachten in deze zaak zeiden ook: ‘Wat is er nu eigenlijk fout aan? We hebben allemaal heel veel geld verdiend en niemand is er slechter van geworden. Dus waar hebben we het over?” Robert Hein: ‘Fraudebestrijding had toen geen prioriteit. Bij het Functioneel Parket stonden grote metalen kasten vol met fraudedossiers die de FIOD allang had afgemaakt -meestal met 2 man en een computer- maar waar niks mee gebeurde omdat er geen OM-capaciteit was. Op een gegeven moment hebben we tientallen van die dossiers afgestempeld en geseponeerd. Duizenden uren van FIOD-mensen gingen zo de prullenbak in; verschrikkelijk.’

Luxe

Daniëlle: ‘In het begin hadden we nog andere zaken. Maar die zijn later bij ons weggehaald, zodat we alleen nog aan deze zaak hoefden te werken. Dat was zwaar genoeg maar ook een luxe. Want door die focus konden we echt door-pushen in de aansturing. Het meeste werk deden we samen maar heel specifieke dingen werden door één van ons drieën opgepakt. Zo hebben we in deze zaak afgeluisterd en videobeelden gemaakt in de hotels waar de verdachten afspraken. Dat is echt iets strafrechtelijks, dus dat kwam op mijn bord. Tot dan toe gebeurde dat eigenlijk niet in fraudezaken. In het begin moest iedereen eraan wennen dat we zo’n zwaar middel inzetten maar het heeft heel veel bewijs opgeleverd.’

Robert Hein: ‘Uit die taps kwam zóveel criminaliteit: elk opgenomen gesprek was een onderzoek waard, bij wijze van spreken. En wat naar boven kwam, hadden we bij het OM en de FIOD in de opsporing niet eerder gezien. Dit was zó’n uitwas, dat tartte alles. Tegelijkertijd was het heel boeiend om van uur tot uur te volgen waar de verdachten mee bezig waren. Zo hoorden en zagen we gesprekken van de directeur van het Philips-pensioenfonds die in een vergaderkamer met folders over horloges en dure reizen om zich heen zat en om geld zat te vragen.’

Morele verontwaardiging

Thomas: ‘Nu is morele verontwaardiging een hele goede reden om je bed uit te komen. Maar op het moment dat je aan het werk gaat, moet je die morele verontwaardiging even aan de kapstok hangen. Het werk is heel nuchter, analytisch, juridisch en strategisch. Dan moet je je niet laten leiden door morele verontwaardiging. Vóór je het weet, leidt dat tot een onderzoek dat veel te lang duurt, met teveel verdachten in het vizier, dat uiteindelijk uitdooft als een nachtkaars. Met de helft bereik je vaak twee keer zoveel.’

Robert Hein: ‘Een probleem was dat de FIOD de taps lastig kon bijbenen. De vastgoedscene hing om 9 uur ’s morgens al aan de telefoon en ging door tot ’s avonds. Het ene strafbare feit na het andere kwam ter sprake. Op een gegeven moment hebben we het hele onderzoek zes maanden stilgelegd om alle taps goed uit te werken en een behoorlijk aanvangsverbaal te maken. We zijn met de parketleiding, de FIOD en de teamleider in overleg gegaan over wat hiermee te doen. Vervolgens is het team uitgebreid en is er overleg gevoerd hoe deze zaak werkbaar te maken.’

Enorme druk

Thomas: ‘De Vastgoedfraude was een zaak waarbij onder elke steen die je optilde een nieuwe  fraudezaak vandaan kwam. Het maken van duidelijke keuzes was puur een overlevingsstrategie. Onze aanpak, met een gefaseerde manier van werken, waarbij je de zaak opknipt in behapbare onderdelen en per fase je doelen vaststelt, was nieuw. Dat was anders dan de klassieke manier van werken aan een zaak met een koppeltje rechercheurs en als het af was dan was het af. Nieuw was ook dat deze zaak zo groot was. Op een zeker moment was een groot deel van de FIOD bezig met de Klimop-zaak. Dat was ongekend.’

Robert Hein: ‘De druk op iedereen was enorm. Aan de ene kant mochten wij niet falen. En aan de andere kant waren Daniëlle en ik relatief nieuw en iédereen bemoeide zich met deze zaak. Toch kregen we bij het OM lange tijd niet genoeg mensen om het werk te doen. De FIOD heeft ongelooflijk veel werk verzet. Het was voor hen ook een goede gelegenheid om te laten zien wat ze kunnen. De mensen van de FIOD hebben met grote kennis en met enorme inzet aan deze zaak gewerkt. Ik had altijd grote bewondering voor de passie en inzet van de betrokken rechercheurs.’

Echte puzzels

Daniëlle: ‘Deze zaak was heel intensief. Tegelijkertijd gaf het ook energie. Fraudezaken zijn echte puzzels. Bij een moord of overval is er iets gebeurd en zoek je de dader. Bij een fraudezaak weet je vaak al wie de betrokken personen zijn en kijk je naar wat er precies is gebeurd en of het strafbaar is of niet.’

Thomas: ‘We hebben ook geleerd dat de strategie in je onderzoek ongelofelijk belangrijk is. Waar wil je uitkomen? Wat wil je bereiken met je onderzoek? Dat is wat anders dan zoveel mogelijk strafbare feiten opsporen en zoveel mogelijk verdachten onderzoeken. Je moet nadenken over wat de samenleving eraan heeft. Tegenwoordig noemen we dat de meeste effect en impact bereiken.’

Robert Hein: ‘Het ging in Klimop ook om organisatie. Hoe organiseren we het zo met de mensen (FIOD en OM) dat we binnen een redelijke tijd een compleet en overzichtelijk dossier opleveren? De projectorganisatie die we samen met de FIOD hebben opgetuigd en de nauwe samenwerking tussen officieren en FIOD-teams is de kern van het succes van Klimop geweest. Verder staat voor mij als een paal boven water dat deze zaak alleen een succes heeft kunnen worden dankzij de inzet en enorme steun die het Klimop-team, de parketleiding en het management van de FIOD hebben mogen ervaren.’

Actiedag

Op 13 november 2007 was uiteindelijk de actiedag waarop ruim 700 man doorzoekingen deden op 54 locaties. Robert Hein: ‘Vanuit het coördinatiecentrum van de FIOD in Eindhoven werden officieren en FIOD-rechercheurs aangestuurd. Daniëlle en ik zaten daar apart in een kamer als een soort beslismachine.’ Thomas keek mee, hij was net als officier gestart. In de jaren erna volgden de zittingen.’

Robert Hein: ‘Bij de eerste zitting stond ik te praten achter een katheder met 20 microfoons erop. Het kwam op het journaal en zelfs de bakker had het gezien. Dat was wel een moment. Toen we uiteindelijk vonnis kregen hebben we wel in spanning gezeten over de uitslag. Natuurlijk hebben we niet alles goed gedaan. De verdediging heeft onze fouten uiteraard breed uitgemeten. Dat gaf stress. Maar met de uitkomsten en uitspraken ben ik tevreden.’

Thomas: ‘De opbrengst van Klimop is dat de samenleving een inkijkje kreeg in de niet al te frisse keuken van de vastgoedwereld. Dat is de grote winst. De hele vastgoedsector ging op z’n kop. En alle betrokkenen, zoals notarissen, accountants, makelaars en brancheorganisaties kregen een wake-up call. Er zijn daarna veel checks & balances toegevoegd. En de regelgeving is aangepast om te voorkomen dat dit nog een keer kan gebeuren.’

Onaantastbaarheid

Robert Hein: ‘Zes jaar heb ik deze zaak met groot enthousiasme gedaan. Maar uiteindelijk hebben we maar 10 mensen vervolgd. Die hebben inmiddels hun straf uitgezeten. Je ziet nu dat de mensen die heel rijk en machtig zijn zich weer onaantastbaar voelen. Dat gevoel is door Klimop enige tijd een beetje weg geweest. Het gaat mij niet om de lengte van de gevangenisstraf. Het gaat erom dat maatschappelijk wordt vastgesteld, in de openbaarheid, dat bepaald gedrag onaanvaardbaar is. Dat is gebeurd. Want het idee was vroeger: als je maar rijk bent en machtig, kun je altijd een dure advocaat inhuren om het voor je te regelen.’

Geduchte opsporingsinstantie

Thomas: ‘Er zijn anno 2025 nog steeds vastgoedfraudezaken en die zullen ook blijven. Maar met Klimop hebben we laten zien dat als we wíllen en het goed organiseren, er geen zaak te groot is om door de FIOD te worden opgepakt. De FIOD heeft gekraakt en gepiept in zijn voegen om dit voor elkaar te krijgen. Maar het is wel gelukt. Daarna hebben we talloze corruptiezaken en grote bankzaken gedaan en heeft de FIOD de naam kunnen vestigen van een geduchte opsporingsinstantie. Als de FIOD ergens zijn tanden in zet, laten we niet zomaar los.’

Uiteindelijk heeft de zaak wel zijn tol geëist. Robert Hein: ‘Daniëlle, Thomas en ik werkten aan drie zaken en hadden 500 mensen van de FIOD onder ons. Toen ik uiteindelijk in 2011 wegging bij het OM was ik half overspannen. De druk is groot geweest. Ik heb na het vonnis een half jaar nauwelijks kunnen werken. Daniëlle zat er ook helemaal doorheen. Er zijn ook diverse collega's bij de FIOD overspannen geraakt. We hebben niet alleen roofbouw gepleegd op onszelf maar ook op de mensen bij de FIOD die keihard aan Klimop hebben gewerkt. Maar we hebben wel een enorm leuke tijd gehad. We hebben hard gewerkt in een fantastisch team, we hebben gepionierd… en een goed resultaat neergezet.’